لامپ شما، منبع نور و روشنایی تان است. بنابراین نوع لامپی که می خرید تعیین می کند فضای خانه تان چطور به نظر برسد. با تعدادی از انواع لامپ های موجود در بازار آشنا شوید.لامپ رشته ای نوع قدیمی و سنتی از لامپ ها را لامپ رشته ای تشکیل می دهد که این روزها کمتر مورد استفاده قرار می گیرند و جای خودشان را به گزینه های کم مصرف تر و LED ها داده اند.
لامپ رشته‌ای، لامپ حبابی یا لامپ التهابی، یک چشمه نور مصنوعی است که نور سفید درخشانی از خود ساطع می‌کند. در این لامپ‌ها، جریان الکتریکی از یک رشته نازک از جنس فلزی به نام تَنگستَن که مقاومت الکتریکی نسبتاً زیادی دارد (در مقایسه با سیم مسی) عبور کرده و آن را به شدت داغ می‌کند. رشته نازک در اثر داغ شدن، نورانی می‌شود. یک حباب شیشه‌ای بسته از رسیدن اکسیژن به رشته جلوگیری می‌کند که در غیر این صورت رشته سریعاً اکسیده شده و خواهد سوخت.
لامپ‌های رشته‌ای در اندازه‌ها و ولتاژهای (و توان‌های) متنوعی ساخته می‌شوند، از ۱٫۵ ولت تا ۳۰۰ ولت. این نوع لامپ نیازی به تجهیزات اضافی نداشته و قیمت تولید بسیار پایینی دارد و با هر دو نوع جریان مستقیم و متناوب کار می‌کند. در نتیجه لامپ رشته‌ای به صورت وسیعی در نوردهی خانگی و تجاری، نورهای غیر ثابت، چراغ‌های مطالعه، چراغ‌های اتومبیل‌ها، چراغ‌قوه‌ها، مصارف تبلیغاتی و دکوراسیون کاربرد دارد.
در بعضی مصارف مانند دستگاه جوجه‌کشی برای گرم کردن تخم مرغ‌ها از گرمای ناشی از لامپ‌های رشته‌ای استفاده می‌کنند. نور گرمایی فروسرخ برای تانک‌های خزنده، گرمایش از راه دور، گرمایش صنعتی و مصارف خشک کردن، و در فرهای پخت آسان کاربرد دارد. در هوای سرد، گرمای ناشی از لامپ‌های رشته‌ای می‌تواند در گرمایش خانه شرکت کند، اما در مناطق گرمسیری باعث اتلاف بیشتر انرژی توسط سیستم‌های تهویه مطبوع می‌شود.
لامپ‌های رشته‌ای به‌تدریج در بسیاری از کاربردها جای خود را به LEDو وسایل دیگری داده‌اند که به ازای مقدار مشابهی از انرژی واردشده به لامپ مقدار بیشتری نور از خود ساطع می‌کنند. به منظور بالا بردن بازده نوری و کاهش مصرف انرژی، تلاش می‌شود این لامپ‌ها را از رده خارج کنند.
لامپ فِلورِسِنت به انگلیسی Fluorescent lamp یا لامپ مهتابی، نوعی لامپ بخار جیوه تخلیه در گاز کم‌فشار با استفاده از ویژگی فلورسانس است.
شیوه تولید نور در این لامپ، این‌گونه است که ولتاژ اعمال‌شده به دو سر لامپ، باعث داغ‌شدن گاز آرگون یا نئون درون آن می‌شود. در نتیجه، جیوه، که به مقدار اندک درون لامپ و در دو طرف آن قرار دارد، بخار می‌شود. از سوی دیگر، گذر جریان برق از دو رشته فیلامان، Filament درون لامپ، باعث گرم‌شدن آن‌ها می‌شود. این رشته‌ها، با ماده‌ای پوشانده شده‌اند که در اثر گرم‌شدن و بر اساس پدیدۀ تِرمُویونیک، از خود، الکترون آزاد می‌کند. این الکترون‌ها به اتم‌های بخار جیوه برخورد کرده، الکترون‌های آن‌ها را تحریک می‌کنند. این تحریک، گذراست، به‌گونه‌ای‌که الکترون‌های بخار جیوه، به حالت پیش از تحریک خود بازگشته، و اتم‌های بخار جیوه، پرتو فرابنفش آزاد می‌کنند. با برخورد پرتو فرابنفش به لایه فسفر که سطح درون لامپ را پوشانده، فسفر می‌درخشد و نور تقریباً سفید تولید می‌کند.
در واقع، تحریک بخار جیوه منجر به یک فرایند زنجیره ایِ تولیدِ یون می‌شود، که حاصل آن پلاسمایی است که از خود پرتو فرابنفش می‌پراکند. سپس ماده فلورسنت فسفر، این پرتو را به نور تبدیل می‌کند.
این لامپ‌ها از لوله‌ای قوس‌دار یا پیچ‌خورده استفاده می‌کنند که می‌تواند در فضایی که لامپ احتراقی نصب شده است، جا داده شوند و دارای یک چوک الکتریکی در پایه‌شان هستند. مرئی تولید می‌کنند. CFL نسبت به لامپ‌های احترافی یک پنجم تا یک سوم نیروی برق مصرف می‌کنند و طول عمرشان هشت تا پانزده برابر باشد.
لامپ‌های فلورسنت فشرده مانند سایر لامپ‌های فلورسنت دارای ماده سمی جیوه هستند که دفع آن‌ها را مشکل می‌کند. دولت‌ها در بسیاری کشورها طرح‌های بازیابی برای CFL و به طور کلی اقلام شیشه‌ای را به اجرا در آورده‌اند.
شیوه ایجاد نور در CFL مانند سایر لامپ‌های فلورسنت است: الکترون‌هایی که با اتم‌های جیوه پیوند دارند تا حدی تحریک می‌شوند که هنگام برگشتن به سطح پایین‌تر انرژی از خود نور ماورای بنفش ساطع کنند. این نور ماورای بنفش در برخود با پوشش لامپ نور مرئی و حرارت تولید می‌کند.
CFL توزیع نیروی وی‍ژه‌ای متفاوت با لامپ‌های احتراقی دارند. بهبود فرمولاسیون فسفر که در پوشش این لامپ‌ها به کار می‌رود، باعث بهبود ادراک نوری شده است که از این لامپ‌ها منتشر می‌شود، به طوری که برخی منابع ادراک ذهنی نور «سفید نرم» CFL را مشابه نور لامپ‌های استاندارد احتراقی می‌دانند. لامپ‌های ال‌ای‌دی در حال حاضر از لحاظ کارایی بالا در روشنایی خانه در رقابت با CFL قرار دارند.
لامپ هالوژن نوعی لامپ رشته‌ای است که در آن گازهای فشرده و خنثی و مقدار اندکی از عناصر هالوژن مانند ید و برم اضافه شده‌است. چرخه موجود در لامپ‌های هالوژن که موجب ته‌نشین شدن مجدد تنگستن بخار شده بر روی رشته می‌شود نقش مؤثری در افزایش عمر این نوع لامپ‌ها دارد. در این لامپ‌ها به علت وجود همین چرخه امکان بالا بردن دمای رشته بدون کاهش یافتن عمر لامپ نسبت به لامپ‌های معمولی نیز به وجود می‌آید که به افزایش بهره‌وری این لامپ‌ها می‌انجامد. این لامپ‌ها همچنین به علت اندازه کوچک و نور مناسب و آرامش بخششان، کابردهای خاص خودشان را در میان سیستم‌های روشنایی دارند.
به عنوان نمونه، یک لامپ التهابی 100 وات با اندازه بزرگش، با یک لامپ هالوژن خودرو در اندازه کوچک و همچنین با بهره نوری بالاتر، برابری می‌کند. در حال حاضر نمونه LED لامپ های هالوزنی در حال جایگزینی این محصولات می باشد.
لامپ نئون یک نوع لامپ تخلیه در گاز است. گاز نئون این لامپ‌ها پس از یونیزه‌شدن بر اثر جریان الکتریکی، نوری به رنگ قرمز روشن یا، در صورت استفاده از ترکیبات جیوه، آبی روشن تولید می‌کنند. استفاده از این لامپ‌ها برای تابلوهای بیرونی و نشانگرها رایج است.
لامپ‌های نئون را معمولاً به شکل تیوب‌هایی که قرار است در تابلوها یا علائم استفاده شوند می‌سازند. داخل تیوب‌ها از گاز نئون کم‌فشار (یا ترکیبی از گازها برای تولید رنگ‌های دیگر) پر می‌شود. با توجه به کاتد سرد این لامپ‌ها، برای یونیزه‌کردن و روشن نگاه داشتن لامپ نیاز به ولتاژ بالا (بیشینه ۵۰۰۰ ولت نسبت به زمین) می‌باشد و به علت همین ولتاژ بالا نصب آن‌ها نیاز به تخصص و دقت کافی برای جلوگیری از آتش‌سوزی و شوک الکتریکی دارد و تدابیر خاصی برای آن در نظر گرفته می‌شود.
جریان الکتریکی مصرفی لامپ نئون پایین و معمولاً بین ۰٫۱ تا ۱۰ میلیآمپر است. پس از روشن‌شدن لامپ مقاومت گاز آن به شدت تغییر می‌کند که از این خاصیت می‌توان در مدارهای منطقی و کلیدزنی استفاده کرد.
لامپ متال هالید نوعی لامپ تخلیه در گاز است که ساختمانی مشابه لامپ بخار جیوه دارد، اما تفاوت اصلی آن در این است که در حباب داخلی این لامپ افزون بر جیوه، کمی هم نمک‌های هالوژنی متال‌هالید استفاده می‌شود. نمک‌های مورد استفادهٔ معمول در این لامپ عبارتند از یدور سدیم، یدور ایندیوم و یدور تالیوم. پس از راه‌اندازی کامل لامپ که حدود ۵ تا ۷ دقیقه طول می‌کشد، این نمک‌ها تبخیر شده و به فلز تشکیل‌دهنده‌شان و ید تجزیه می‌شوند و بخار حاصل از این فلزها نورهایی در طول موج مخصوص به خودشان تولید خواهد کرد؛ برآیند طیف‌ها باعث می‌شود لامپ طیف نوری بهتری داشته باشد و به علت نزدیک‌شدن نور آن به نور زرد اثرگذاری نوری لامپ افزایش یابد. متال هالید در دمای پایین ذوب می‌شود و این لامپ برای روشن‌شدن به الکترود کمکی نیازی ندارد. در بازار گاهی اشتباهاً به این لامپ‌ها لامپ هلیم یا خیاری گفته می‌شود.
لامپ بخار سدیم یکی از انواع لامپ‌های تخلیه در گاز است که ساختمانی شبیه به لامپ‌های بخار جیوه دارد با این تفاوت که در آن به جای جیوه از سدیم و به جای گاز آرگون از نئون استفاده می‌شود. این لامپ‌ها می‌توانند هم در فشار کم و هم فشار زیاد عمل کنند و بر همین اساس به دو دستهٔ لامپ سدیم کم‌فشار و لامپ سدیم پرفشار تقسیم می‌شوند. فشار گاز داخل لامپ سدیم پرفشار حدود ۰٫۵ اتمسفر است و حرارت کاری آن‌ها حدود ۱۶۰۰ درجهٔ سانتیگراد است. این لامپ‌ها برای روشنایی معابر شهری و بین شهری مه‌آلود یا همراه با گرد و غبار و جاهایی که افراد به صورت بلندمدت تردد ندارند مناسبند اما استفاده از آن‌ها در پیاده‌روها، مراکز خرید و پارک‌ها مناسب نیست.
لامپ LED به انگلیسی: LED lamp نوعی از لامپ‌های حالت جامد است که از دیود نورافشان برای روشنایی، استفاده می‌کند. این لامپ‌ها که در ابتدا بیشتر به عنوان یک چراغ قرمز رنگ در درون دستگاه‌های الکترونیکی کاربرد داشتند، با توجه به مصرف برق کم نسبت به سایر لامپ‌ها، عمر بسیار بالا و فناوری جدید ساخت به رنگ‌های دیگر توانسته‌اند جای خود را در صنعت روشنایی در دنیا باز کنند.
لامپ‌های LED کارایی و طول عمر و بازده انرژی بالایی دارند که چند برابر لامپ‌های رشته‌ای است و از دیگر لامپ‌های فلورسنت به شکل قابل ملاحظه ای کارآمدتر هستند. ادعا شده که آن‌ها حتی قادر به انتشار بیش از ۳۰۰ لومن در هر وات توسط برخی از تولیدکنندگان LED هستند. در شاخص بهبود راندمان مصرف نیز از سال ۲۰۱۶ به بعد، میزان مصرف انرژی لامپ‌های LED به حدود ۱۰ درصد میزان مصرف لامپ‌های رشته‌ای رسیده است.
LED مخفف کلمات Light emitting diode است که معنای دیود ساطع‌کننده نور را می‌دهد. دیودهای ساطع‌کننده نور در واقع جزء خانواده دیودها هستند که زیرگروه نیمه هادی‌ها به‌شمار می‌آیند. خاصیتی که LEDها را از سایر نیمه‌هادی‌ها متمایز می‌کند این است که با گذر جریان الکتریکی از آن‌ها مقداری انرژی به صورت نور از آن‌ها ساطع می‌شود.
کارشناسان معتقدند که لامپ‌های معمولی یا همان لامپ‌های رشته‌ای یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش مصرف انرژی و در نتیجه افزایش حجم تولید گازهای گلخانه‌ای در جهان می‌باشند؛ بنابراین بسیاری از کشورها، برنامه چند ساله‌ای را برای جایگزینی مدل‌های دیگر لامپ به جای لامپ‌های رشته‌ای تدوین کرده‌اند تا شاید بتوانند در دراز مدت استفاده از لامپ‌های رشته ای و به تبع آن حرارت زمین را کاهش دهند. به همین دلیل استفاده از لامپ‌های کم مصرف، فلورسنت و… مرسوم شد و برخی کشورها مردم را ملزم به استفاده از این لامپ‌ها کرده‌اند. البته ذکر این نکته لازم است که استفاده از لامپ‌های LED در تولید تلویزیون محدودیت‌هایی دارد که یکی از آن‌ها محدودیت استفاده از این تکنولوژی در سایزهای پایین است.